Onze Sport

Petanque is de Provençaalse variant van jeu de boules, hoewel beide termen vaak als synoniemen worden gebruikt. Jeu de boules omvat alle spellen die met metalen ballen worden gespeeld. Voor petanque is weinig of geen uitrusting en infrastructuur nodig; het is eenvoudig van opzet, en de nadruk ligt op behendigheid in plaats van op fysieke kracht.

Etymologie
Een populaire verklaring van het woord pétanque is dat het afkomstig zou zijn van het Franse “pieds tanqués” dat “voeten samen” zou betekenen.

Dit klopt echter niet aangezien het werkwoord “tanquer” (of het daarvan afgeleide adjectief “tanqué”) niet bestaat in het Frans. Het woord komt van het Provençaals “pétanco”, wat een samenstelling is van pé (voet) en tanco (stutpaal) en dient dus opgevat te worden als “voeten die zo geplaatst zijn dat ze zo stevig staan als een stutpaal”.

Geschiedenis
Petanque is een variant van een typisch balspel dat in zijn vroegste vorm reeds bij de oude Grieken gespeeld werd. Daar werd het echter nog beoefend als een krachtspel. De Romeinen hebben er later meer een behendigheidsspel van gemaakt ongeveer in de vorm zoals we het nu nog kennen. Ook in de middeleeuwen bleven petanque en andere balspelen erg populair, maar daarna verslapte de interesse ervoor met uitzondering van bepaalde streken zoals de Franse Provence.
De huidige vorm ontstond in 1907 in La Ciotat nabij Marseille. Ten behoeve van een oude man, Jules Lenoir, die door reumatiek geen aanloop meer kon nemen, werden de spelregels aangepast. De werper moest op zijn plaats blijven, en dat werd afgedwongen door een cirkel rond hem te trekken. Pétanque heeft daardoor de reputatie van “oudemannensport” gekregen.
Vanaf de Tweede Wereldoorlog is het petanque begonnen aan een indrukwekkende opmars die eerst geheel Frankrijk overspoelde maar al spoedig ook andere Europese landen en zelfs daarbuiten. De Féderation Française de Pétanque et Jeu Provançal werd in 1942 opgericht, en in 1958 zag de Fédération Internationale de Pétanque et Jeu Provençal het daglicht. De vele toeristen die met het petanque kennismaken in Frankrijk worden er blijkbaar zo door gegrepen, dat ze het in hun eigen streken gaan importeren. Momenteel wordt petanque gespeeld in Zuid- en West-Europa, Noord-Afrika, de VS, Canada en zelfs tot in Thailand en Japan toe.
Bron: Wikipedia

Waar komt “Fanny” vandaan?
Iedereen die in Frankrijk de pétanque-ballen wat serieuzer ter hand neemt en misschien aan één of meer concoursen meedoet, zal vroeg of laat geconfronteerd worden met een situatie waarbij de Fransen op z’n minst breed glimlachend reageren. Hilariteit alom! Iemand verliest met 0-13.
De meeste voldoening proeft men wanneer dit het geval is bij een geoefende en in hoog aanzien staande speler: ‘Il a fait Fanny’ wordt er geroepen. In volslagen onschuld vraag je voorzichtig, wat deze uitdrukking dan wel inhoudt.

Alle pretoogjes om je heen verraden dat de voorzichtigheid waarmee je de vraag stelt volkomen op z’n plaats is en je de Fransen weer eens de mogelijkheid geeft een smeuïg verhaal ter spraken te brengen. Wanneer het spel gespeeld wordt bij een plaatselijk café of een al wat oudere boulesclub, zal ergens een bel klinken. In eerste instantie denk je dan dat de verliezer wel een rondje zal moeten geven. Maar wie schets je verbazing wanneer één van de spelers naar een schilderij of plaquette waarop een wulpse dame is afgebeeld die twee gave bolle billen toont.

De plaquette wordt de verliezer voorgehouden en deze zal zich dan verplicht zien, omringd door de overwinnaars, een kus te geven op beide fraaie rondingen. Meestal wordt daarna inderdaad een glaasje gedronken, omdat de gehele ambiance daar nu eenmaal om vraagt en er wordt heel wat afgelachen.
Wanneer het een goede speler betreft die het ongeluk heeft Fanny tegen te komen, dan halen de wat mindere spelers weer eens opgelucht adem. Hun zelfvertrouwen is weer wat opgekrikt. Al ben je nog zo goed, de bal blijft rond.
Een prachtige psychologische oplossing om het spel voor iedereen aangenaam te houden. Een schitterende folklorische traditie. En een wonderlijk verhaal wat nog steeds voortleeft.

Van Jean Gourmond weten we dat tegen het eind van de 19de eeuw Fanny Dubriand bij één van de eerste verenigingen (te weten Jouve) in de wijk Croix Rousse in Lyon de gewoonte had haar achterste te laten zien, om zo de spelers, die met 0-13 hadden verloren te vernederen, Waren de verliezers gedwongen haar billen te kussen? We weten het niet. In ieder geval gebruikt men sindsdien de uitdrukking Émbrasser Fanny’ (Fanny kussen of omhelzen).

Volgens Giacomoni was Fanny aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog serveerster in een café in Grand Lemps in het noorden van Frankrijk.
Zij liet zich omhelzen door verliezers die geen enkel punt tijdens een spel behaalden. Deze omhelzing was een troost, een schadevergoeding. Tot op een dag de burgemeester van de regio ook bij haar kwam om te worden getroost. Had Fanny iets tegen hem? Het is in ieder geval zo dat ze boven op een stoel klom, haar rokken omhoog deed en wat hield ze hem voor? Haar andere wangen, waarop meneer de burgemeester trouwens zonder blikken of blozen twee dikke klapzoenen gaf.

Dat was het begin van een lange traditie. Sindsdien, omdat de spelers niet altijd een lieve Fanny bij de hand, of liever gezegd aan de lippen hebben, bezitten veel verenigingen een namaak-Fanny die ze op een ereplaatsje hebben staan en waar de winnaars hun slachtoffers mee naar toe nemen en verplichten met een kniebuiging een kus te geven op de billen van Fanny.

Het kussen van Fanny dat in het begin een schadeloosstelling was werd aldus een straf, een vernedering.

Bron: http://users.telenet.be/seabreeze/Petanque/fanny.htm

Veelgestelde vragen

Vraag 1

Vraag 2

Vraag 3

Vraag 4